Het kabinet worstelt al vanaf zijn aantreden met de onoverzichtelijkheid van het stelsel van contractvormen en het ongelijke fiscale, sociale zekerheidsrechtelijke en arbeidsrechtelijke speelveld als het gaat om werken als zelfstandige of als werknemer. De coronacrisis heeft de kwetsbaarheid van veel ZZP-ers verder blootgelegd. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en de Commissie Regulering van werk hebben een aantal aanbevelingen gedaan om de problematiek rond zelfstandigen het hoofd te bieden. Het kabinet heeft op 11 november 2020 op die aanbevelingen gereageerd en wil dat het volgende kabinet hiermee verder gaat. Daarvoor treft het huidige kabinet een aantal voorbereidingen, zoals het blijven voeren van het brede maatschappelijke gesprek over de wijze waarop wordt gewerkt en het verder ontwikkelen van de webmodule.
Webmodule
De webmodule is een middel om opdrachtgevers duidelijkheid, en waar mogelijk zekerheid, te geven over de kwalificatie van de arbeidsrelatie voor de loonheffingen. Het is de bedoeling dat opdrachtgevers een online vragenlijst invullen aan de hand waarvan kan worden bepaald wat de aard van de arbeidsrelatie is. In de praktijk is de vraag of sprake is van een gezagsverhouding vaak de belangrijkste. Als de vragenlijst is ingevuld, zijn de volgende uitkomsten mogelijk:
- Opdrachtgeversverklaring: de opdracht kan buiten dienstbetrekking worden verricht.
- Indicatie dienstbetrekking: er zijn sterke aanwijzingen dat er sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking.
- Geen oordeel mogelijk: het is op grond van de gegeven antwoorden niet duidelijk of sprake is van een dienstbetrekking of niet.
Men gaat dit nu testen met een pilot. Naar verwachting start deze pilot op 11 januari 2021. Daarna volgt een evaluatie. Men wil er in de pilot vooral achter komen of de webmodule inderdaad behulpzaam is bij het verduidelijken van de aard van de arbeidsrelatie.
Tijdens de pilotfase kunnen opdrachtgevers geen zekerheid ontlenen aan de uitkomst. Voor opdrachtgevers dient de module in deze fase dus vooral als voorlichtingsinstrument. De vragenlijst wordt tijdens de pilotfase anoniem ingevuld en er worden geen privacygevoelige gegevens (zoals het IP adres) geregistreerd en/ of opgeslagen.
Handhaving
De pilot van de webmodule duurt zes maanden. Dit betekent dat er in de zomer van 2021 geëvalueerd wordt. Pas na afloop van de pilot beslist het kabinet op welk moment de handhaving (gefaseerd) wordt opgestart. Op zijn vroegst is dat 1 oktober 2021.
Platformwerk
Minister Koolmees heeft ook meer inzicht gegeven in zijn visie met betrekking tot platformwerkers. Er wordt gesteld dat platformwerkers in de praktijk grote gelijkenissen vertonen met werknemers, maar dat zij in de praktijk de bijbehorende bescherming missen. Het idee van de minister is nu om platformwerkers in dergelijke gevallen expliciet onder de werking van de arbeidsovereenkomst te brengen. Men gaat de komende maanden een start maken met de uitwerking van een rechtsvermoeden rondom platformwerk. Concreet betekent dit dat bepaald gaat worden dat:
- een werkende die via een digitaal platform wordt gekoppeld aan opdrachten of opdrachtgevers,
- waarbij de applicatie op enige wijze invloed uitoefent op de wijze waarop het werk wordt verkregen of uitgevoerd,
- vermoed wordt dat de arbeid op basis van een arbeidsovereenkomst wordt uitgevoerd.
Het rechtsvermoeden kan worden weerlegd, als het platform of de werkende op basis van feiten en omstandigheden kan laten zien dat er wel sprake is van werken buiten dienstbetrekking. Deze plannen worden de komende tijd verder uitgewerkt.
Overig
Verder merkt minister Koolmees in de brief op de initiatieven van sociale partners om in cao’s afspraken te maken voor zelfstandigen met interesse te volgen. Ten slotte stelt hij te werken aan het uitvoerbaar maken van een wettelijke verzekeringsplicht tegen arbeidsongeschiktheid van zelfstandigen en verkent hij of het mogelijk is om zelfstandigen vrijwillig te laten deelnemen aan pensioenfondsen.
Kortom, de laatste stand van zaken op het gebied ‘Werken als zelfstandige’ is:
- Per 11 januari 2021 start een pilot van een webmodule waarmee opdrachtgevers al kunnen testen of in een situatie sprake is van echte zelfstandigheid of niet.
- De handhaving zal niet voor 1 oktober 2021 plaatsvinden.
- Voor platformwerk wordt gewerkt aan een rechtsvermoeden van het bestaan van een arbeidsovereenkomst.
We houden u uiteraard op de hoogte over nieuwe ontwikkelingen. Mocht u ondertussen vragen hebben over de kwalificatie van een arbeidsrelatie of andere knelpunten met betrekking tot zelfstandigen willen bespreken, neem dan gerust contact op met één van onze specialisten.