Het huidige kabinet heeft eerder aangekondigd aan de slag te gaan met de aanbevelingen van de Commissie Regulering van werk om een aantal knelpunten op de arbeidsmarkt aan te pakken. Een daarvan is de problematiek rond zelfstandigen. De demissionaire status van het huidige kabinet vraagt om terughoudendheid, maar men gaat wel door met een aantal voorbereidingen, zoals het breed maatschappelijk gesprek en de (evaluatie van de) Webmodule. De besluitvorming is aan een volgend kabinet, aldus de minister.
Breed maatschappelijk gesprek
Het kabinet heeft met verschillende sectoren gesproken over werken in en buiten dienstbetrekking. Uit de gesprekken komt naar voren dat een deel van degenen die nu als zelfstandige werken volgens de juridische definitie eigenlijk als werknemer zou kwalificeren. Veel partijen vinden dit ongemakkelijk en willen graag conform een wettelijk kader werken.
De belangrijkste knelpunten die ervaren worden zijn:
- De ongelijkheid tussen het werken in loondienst en als zelfstandige. Hier worden zowel de fiscale voordelen voor zelfstandigen genoemd als de verschillen in behandeling bij de sociale zekerheid en het van toepassing zijn van het arbeidsrecht.
- Het belang van duidelijkheid en zekerheid: vooral het criterium gezagsverhouding wordt als onduidelijk ervaren. Veel partijen zijn wel op de hoogte van relevante criteria, maar hebben vooral moeite met de holistische weging daarvan: welke criteria zijn nu doorslaggevend bij de beoordeling van de gezagsverhouding?
- Vanwege schaarste op de arbeidsmarkt voelen opdrachtgevers in bepaalde sectoren zich gedwongen om mensen als zelfstandige te laten werken omdat ze anders hun werk niet gedaan krijgen.
Kortom, adequate bescherming van (kwetsbare) werkenden, de wens tot het verkleinen van de verschillen in behandeling tussen werkenden en de noodzaak tot meer duidelijkheid zijn de belangrijkste thema’s. Het kabinet streeft naar een nauwe samenwerking met de praktijk om vooruitgang te boeken op dit dossier.
Evaluatie pilotfase Webmodule Beoordeling arbeidsrelatie
De bedoeling van de Webmodule is om opdrachtgevers vooraf duidelijkheid, en waar mogelijk zekerheid, te geven over de kwalificatie van een arbeidsrelatie voor de loonbelasting en sociale zekerheid. Aan de hand van een online vragenlijst wordt een indicatie gegeven van de aard van de arbeidsrelatie. Uitkomst kan zijn:
- Indicatie buiten dienstbetrekking / Opdrachtgeversverklaring: de opdracht kan buiten dienstbetrekking worden verricht.
- Indicatie dienstbetrekking: er zijn sterke aanwijzingen dat er sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking.
- Geen oordeel mogelijk: het is op grond van de gegeven antwoorden niet duidelijk of sprake is van een dienstbetrekking of niet.
Tijdens de pilotfase van zes maanden vanaf januari 2021 hebben 6600 deelnemers de vragenlijst volledig ingevuld. In 33,9% van de gevallen is als uitkomst een indicatie van een dienstbetrekking gegeven, in 9,7% van de gevallen een indicatie van een fictieve dienstbetrekking en in 28% van de gevallen een indicatie buiten dienstbetrekking. In 28,4% van de gevallen kon geen indicatie worden gegeven.
De deelnemers zijn ook gevraagd een enquête in te vullen. Iets minder dan 50% van de deelnemers gaf daarin aan de vragenlijsten in de toekomst te zullen gaan gebruiken als de uitkomst geen zekerheid geeft, maar slechts een indicatie betreft. Als de uitkomst wel zekerheid gaat geven, dan zou 86% van de deelnemers de webmodule gaan gebruiken.
Een volgend kabinet moet gaan besluiten welke vorm van de webmodule wordt ingevoerd en wat de status van de uitkomst is (wel of geen juridische zekerheid). Beide varianten zullen worden onderzocht.
Handhaving
Eerder was aangekondigd dat het toezicht en de handhaving tot minimaal 1 oktober 2021 beperkt zou zijn tot voorlichting en het opleggen van naheffing en boetes in situaties van kwaadwillendheid. In afwachting van verdere besluitvorming over dit dossier blijft dit handhavingsmoratorium bestaan.
In de zevende voortgangsbrief is daaraan toegevoegd dat de belastingdienst ook correcties / naheffingen en boetes mag opleggen als blijkt dat aanwijzingen van de belastingdienst niet binnen redelijke termijn worden opgevolgd.
Overige maatregelen
In lijn met een advies van de Stichting van de arbeid eerder dit jaar wordt er gewerkt aan een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Betaalbaarheid en uitvoerbaarheid van een dergelijke verzekering zijn voorwaarden.
De positie van de ZZP-er staat ook centraal in de discussie over platformwerkers, zoals de Deliveroo werknemers of Uber taxichauffeurs. Zowel het Hof als de Rechtbank hebben inmiddels geoordeeld dat Deliveroo bezorgers en Uber chauffeurs zijn aan te merken als werknemers, zie onze blogs Deliveroo en Uber. In de aanloop naar deze uitspraken was het kabinet al bezig na te denken over nieuwe wetgeving. Het laatste nieuws was dat er wordt aangesloten bij het advies van de SER, te weten het introduceren van een rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst bij platformwerk. Dat wil zeggen dat het uitgangspunt bij platformwerk een arbeidsovereenkomst zal zijn, tenzij er omstandigheden kunnen worden aangevoerd die toch echt wijzen op zelfstandig ondernemerschap.
Het kabinet heeft aangegeven dat ook de wetgeving rondom platformarbeid niet wordt geïmplementeerd door het huidige demissionaire kabinet.
We houden u uiteraard op de hoogte van de nieuwe ontwikkelingen. Mocht u ondertussen vragen hebben over de kwalificatie van een arbeidsrelatie of andere knelpunten met betrekking tot zelfstandigen willen bespreken, neem dan gerust contact op met één van onze specialisten.